Η Μονή Ζωοδόχου Πηγής στην Άνδρο έχει το μεγαλύτερο μέγεθος από τα υπόλοιπα μοναστήρια του νησιού και βρίσκεται μεταξύ Γαυρίου και Μπατσίου. Το έτος δημιουργίας του αποτελεί μυστήριο, υπάρχει όμως η πεποίθηση ότι ξεκίνησε ως Βυζαντινή σχολή και το 842 μ.Χ καθιερώθηκε ως χριστιανική μονή. Ωστόσο, ημερομηνία που βρίσκεται στο πίσω μέρος μοναδικής εικόνας από ασήμι, πιστοποιεί ότι η Μονή Ζωοδόχου Πηγής στην Άνδρο λειτουργούσε σίγουρα το 14ο αιώνα. 

Η πτώση της Μονής Ζωοδόχου Πηγής στην Άνδρο ξεκίνησε όταν οι Φράγκοι έφυγαν από το όμορφο νησί. Ωστόσο, το 1578 ανακαινίστηκε από μοναχούς και γνώρισε νέα χρόνια ακμής και δόξας. Ο μοναχός Ιωαννίκος, μέλος της φιλικής εταιρείας, συνέχισε το έργο των προκατόχων του και έχτισε νέα κελιά δαπανώντας τη δική του περιουσία αλλά και αυτή της Μονής. Από το τέλος του 17ου αιώνα στο μοναστήρι διέμεναν 100 μοναχοί, αριθμός πολύ μικρότερος τα επόμενα χρόνια.

Μονή Ζωοδόχου Πηγής στην Άνδρο – Ο μύθος

Ο μύθος πίσω από την ίδρυση της Μονής Ζωοδόχου Πηγής μιλά για ένα θαύμα. Όπως λέγεται λοιπόν, πιο βόρεια από το σημείο της Μονής, εργάτες έχτιζαν ένα άλλο μοναστήρι. Το βράδυ, όταν σταματούσαν τις εργασίες τους, όλα τα εργαλεία τους εξαφανίζονταν, χωρίς να γνωρίζει κανένας ποιος τα πήρε. Όσο περνούσαν οι μέρες, αρκετά κοντά στο σημείο που χτιζόταν το μοναστήρι, ένας διψασμένος ηλικιωμένος άνδρας με προβλήματα όρασης έψαχνε για νερό. Ξαφνικά είδε μπροστά του ένα τράγο με βρεγμένο το μούσι του και κατάλαβε ότι κοντά θα υπήρχε πηγή. Στην συνέχεια, ο ηλικιωμένος άνδρας ακολούθησε τις πατημασιές του τράγου και εντόπισε την πηγή. 

Από το πουθενά, μια γυναίκα εμφανίστηκε μπροστά του και εκείνος της είπε ότι δεν μπορεί να την δει καθαρά λόγω του προβλήματος όρασής του. Τότε, η γυναίκα τον προέτρεψε να πλύνει τα μάτια του με το νερό της πηγής. Ως εκ θαύματος η όραση του επανήλθε και η γυναίκα του αποκάλυψε ότι είναι η Παναγία. Του ζήτησε να πάει στους εργάτες που έχτιζαν το μοναστήρι και να αλλάξουν την τοποθεσία του με αυτή της πηγής. Έτσι και έγινε και το μοναστήρι πήρε την ονομασία Μονή Ζωοδόχου Πηγής. 

Το 1928 το μοναστήρι μετατράπηκε σε γυναικείο και παραμένει έτσι μέχρι σήμερα. Η Μονή Ζωοδόχου Πηγής στην Άνδρο γιορτάζει την Παρασκευή του Πάσχα.